Suy vỏ thượng thận cấp

1.Đặc điểm sinh lí vỏ thượng thận

• Vỏ thượng thận là nơi tiết ra hormon aldosterol tại vùng cầu. Vùng cầu là lớp ngoài cùng của tuyến vỏ thượng thận.
• Aldosteron là 1 loại hormon có tác dụng giữ muối và nước bằng cách tăng tái hấp thu Na, tăng thải ion Kali.
• Vì vậy tác dụng sinh lí của vỏ thượng thận đó là bảo vệ cơ thể trong trường hợp thể tích tuần hoàn giảm, trường hợp kali máu tăng cao.
• Khi cơ thể bị giảm thể tích tuần hoàn trong trường hợp mất máu, chấn thương nặng thì tuyến vỏ thượng thận sẽ được kích thích tăng sản xuất aldosteron để đảm bảo khối lượng tuần hoàn, tránh nguy cơ shock mất máu…..
• Khi thể tích tuần hoàn giảm cũng kích thích tế bào cạnh cầu thận tiết renin, tác dụng của renin là chuyển angiotensin I thành angiotensin II, angiotensin II lại kích thích bài tiết aldosteron.
• Trường hợp kali máu tăng cao sẽ trực tiếp kích thích vỏ thượng thận bài tiết hormon aldosteron.
• Ngoài aldosteron, vỏ thượng thận còn tiết ra 1 loại hormon nữa là corticoid từ lớp bó ở giữa và lớp lưới ở trong. Corticoid chủ yếu là cortisol- 1 loại hormon điều hòa đường.
• Cortisol làm tăng đường máu do ức chế bài tiết insulin ở tuyến tụy, tăng tạo glucose tại gan.
• Tại gan glucose được tạo ra từ nguyên liệu là axitamin do cortisol ức chế tổng hợp protein ở cơ mà tạo thành.
• Cortisol bài tiết theo chu kì ngày đêm, cao nhất là 8h sáng, thấp nhất là buổi tối lúc đi ngủ.
• Trong suốt thời gian hoạt động thể lực thì cortisol liên tục được bài tiết để duy trì nồng độ glucose trong máu đảm bảo cho hoạt động của các tế bào.
• Cortisol tăng tiết trong các trường hợp chấn thương nặng, nhiễm trùng, trường hợp stress nặng.
• Sự tăng này là sự bảo vệ tự nhiên của cơ thể, nó ức chế hoạt động của chất trung gian gây viêm như Interleukin-6, lympho bào, các PG, histamin.
•  Angiotensin II được sản xuất cũng do cortisol, duy trì tính bền thành mạch.
•  Các corticoid còn có tác dụng làm tăng hệ số thanh thải nước ở thận, giảm Ca máu do ức chế sự hấp thu ion Ca ở thành ruột, ống thận, ngoài ra còn làm tăng nhập Calci vào trong tế bào .
•   Ở thai nhi, lớp vỏ thượng thận này bị teo sau khi chào đời, tuy vậy thượng thận vẫn sản xuất 1 lượng rất lớn dehydro epiando steron sulfat và dehydro epiandosteron – 2 chất có tác dụng androgen, không có ý nghĩa sinh học đối với người lớn. sự bài tiết này giảm dần khi trẻ lớn lên, và nồng độ bài tiết là khác nhau giữa các cơ thể khác nhau.
•  Testosteron và androstenediol là 2 androgen được bài tiết ở tuyến thượng thận, kích thích sự phát triển của giới tính thứ phát ở tuổi dậy thì nam.

  

Tổng quan về suy vỏ thượng thận

– Suy thượng thận cấp là tình trạng thiếu cortisol, xảy ra khi điều trị suy thượng thận mạn không triệt để. Đợt cấp của suy thượng thận gặp trong bệnh addison( suy thượng thận tiên phát) nhiều hơn là suy thượng thận thứ phát do tuyến yên bị tổn thương. Suy thượng thận cấp xảy ra trong những trường hợp sau:

•   Stress, chấn thương, phẫu thuật, nhiễm trùng, ăn kiêng ở bệnh nhân bị suy thượng thận tiềm tàng.
•     Người đang điều trị suy thượng thận mạn nhưng dừng thuốc đột ngột.
•     Sau khi phẫu thuật cắt u thượng thận vì khối u này đã ức chế tuyến thượng thận bên còn lại.
•    Tuyến yên bị tổn thương đột ngột, bệnh nhân dùng hormon tuyến giáp cho bệnh nhân có chức năng thượng thận giảm
•    Sau chấn thương 2 tuyến thượng thận, chảy máu, dùng thuốc chống đông, thượng thận có huyết khối, nhiễm trùng, ung thư di căn.