Cây hà thủ ô đỏ
Đặc điểm thực vật:
Hà thủ ô thuộc loại cây dây leo nhỏ, sống dai, rễ phình thành củ. Thân có màu xanh tía, mọc xoắn vào nhau. Các lá mọc so le, hình tim và đỉnh lá nhọn. Cuống lá có lông, có màu nâu nhạt, bẹ chìa mỏng. Hoa mọc ở nách lá hay ngọn thành chuỳ và có nhiều nhánh, có nhiều hoa nhỏ.
Quả 3 góc nhẵn bóng nằm trong bao hoa, 3 mảnh ngoài phát triển thành các cánh rộng.
Phân bố:
Hà thủ ô mọc hoang ở 1 số tỉnh miền núi phía bắc như Lào Cai, Lai Châu, Yên Bái, Sơn La.
Người ta trồng bằng dây, bằng cách cắt thân thành những đoạn ngắn rồi dâm vào bầu đất sau đó mới đem trồng ngoài đồng.
Bộ phận dùng:
Rễ củ. Mặt ngoài rễ củ có màu nâu đỏ, mặt cắt có màu hồng và bên trong có bột.
Vị đắng chát.
Thu hái:
Đào củ đem về, rửa sạch, loại bỏ rễ con. Đối với các củ to cần bổ nhỏ sau đó đem phơi hoặc sấy khô.
Thường thu hoạch vào màu thu.
Thành phần hoá học:
Các chất tan trong nước của Hà thủ ô là dẫn xuất của Stilben glycosid, tanin.
Dẫn xuất của Anthranoid như acid Chrysophanic, Emodin, Physcion,…
Thành phần trong thân có Polygoacetophenoside, acid Chrysophanic anthron, Chrysophanol.
Tác dụng:
Anthraquinon và Emodin là 1 trong những chất cho tác dụng chống oxy mạnh của cao chiết hà thủ ô đỏ.
Cao cồn 50% Hà thủ ô có tác dụng giảm cholesterol và triglycerid toàn phần, giảm xơ cứng động mạch, tăng cường chức năng miễn dịch và tăng khả năng tạo hồng cầu.
Dùng hà thủ ô kéo dài giúp làm giảm nguy cơ nhồi máu não.
Hà thủ ô chưa chế biến có tác dụng nhuận tràng ở mức độ nhẹ.
Trong y học dân tộc, hà thủ ô được dùng làm thuốc bổ máu, những người màu râu tóc bạc sớm, đau lưng mỏi gối, ung nhọt, thần kinh suy nhược, thuốc bổ gan thận,…
Dạng dùng:
Thuốc sắc hoặc ngâm rượu đối với Hà thủ ô đã chế biến.
Dây hà thủ ô dùng ngoài trị lở ngứa.
Cách chế biến hà thủ ô:
Hà thủ ô đã thái vào chậu, rồi thêm nước đậu đen và rượu vào trộn đều,sau đó cho vào nồi và đặt trên bếp đun cách thuỷ đến khi nước trong nồi cạn hết, lấy hà thủ ô ra phơi khô.
Với 100 kg hà thủ ô thì cần 10 kg đậu đen ( đỗ đen ) và 25 l rượu.
