Contents
Nguồn gốc dược liệu xuyên tâm liên:
- Xuyên tâm liên là 1 vị thuốc có tên quốc tế là andrographis paniculata. có những tên dân gian khác là công cộng, hùng bút, lá đắng. Cây thuộc họ ô rô, xuất xứ từ ấn độ và srilanka.
- Y học cổ truyền : vị của xuyên tâm liên là vị đắng, tác dụng chính là thanh nhiệt giải độc, hoạt huyết, … người ta còn biết đến với công dụng xuyên tâm liên trị mụn
Đặc điểm thực vật:
- Là loại cây sống hằng năm, thường 1 hoặc 2 năm.
- Cây mọc thẳng đứng, chiều cao có thể đạt đến 1 m.
- Thân hình vuông, phân thành nhiều nhánh và mọc tán đều theo 4 hướng.
- Lá mọc đối, phiến lá có hình trứng, cuống lá ngắn.
- Hoa màu trắng nhỏ có điểm màu hồng nhẹ. hoa thường mọc ở nách của lá hoặc ở ngọn của cành.
- Quả hình nang và dài, hạt hình thuôn dài, hình trụ có màu nâu.Lấy phần trên mặt đất làm thuốc. phải thu lúc cây bắt đầu ra hoa thì hoạt chất nhiều nhất.
- Cách sơ chế là cắt khúc rồi phơi hoặc sấy khô.
Công dụng:
- Xuyên tâm liên điều trị cảm sốt, cảm cúm, viêm họng và sốt, trong cả trường hợp amidan bị sưng.
- Ngoài ra còn điều trị viêm đường tiết niệu, âm đạo bị viêm, khí hư, trường hợp đau bụng kinh, đường ruột viêm.
- Huyết áp tăng, cơ thể đau nhức, mụn nhọt, tê thấp cũng dùng xuyên tâm liên.
- Xuyên tâm liên quy vào 4 kinh là phế, kinh vị, đại tràng và tiểu tràng.Tuy nhiên dân gian hay dùng cho phụ nữ sau sinh nếu bị ứ huyết, đau nhức tê thấp, kinh nguyệt tắc.
- Ở nước ấn độ người ta dùng với mục đích bổ sung chất đắng trong trường hợp cơ thể suy nhược, sau khi khỏi ỉa chảy. trung quốc còn gọi là cây “nhất kiến hỉ” tức cây chỉ sự vui mừng.
- Theo nghiên cứu mới đây của y học hiện đại thì xuyên tâm liên có hoạt chất mang tính kháng sinh, với hoạt phổ rộng, đặc biệt trên chủng liên cầu khuẩn đường hô hấp là streptococus pneumonia, tụ cầu vàng ( staphylococus aurius) gây mụn nhọt viêm da, viêm đường tiết niệu…..
- ngoài ra còn có chức năng thanh nhiệt cơ thể, tăng sức đề kháng cho cơ thể.
- Vì vậy lâm sàng hiện nay dùng để điều trị các bệnh viêm nhiễm dưới dạng các chế phẩm đã được chiết xuất hoạt chất.
- Có thể dùng cây dưới dạng thuốc sắc, tán bột nhỏ hoặc dùng lá đắp lên vết thương, hoặc viên xuyên tâm liên trị mụn nhọt rất hiệu quả .
1 số đơn thuốc có sử dụng xuyên tâm liên:
- Rượu bổ: 180g rễ+30g lô hội+ rượu 40 độ cho vừa đủ 1 lít, ngâm khoảng 5 đến 7 ngày. mỗi lần dùng 4 đến 16 g nếu đau mỏi, ăn kém.
- Điều trị cảm mạo: ngày uống 3 lần dưới dạng bột mịn, đun với nước đã đun sôi để nguội
- Chữa cảm cúm, viêm phổi: cũng dùng dạng bột tán mịn, ngày dùng 3g
- Chữa ho gà: lấy 3 lá đem hãm với nước sôi, pha với mật ong. uống mỗi ngày 3 lần
- Chữa lị, viêm nhiễm đường tiêu hóa: sắc nước uống với khỏng 15 lá xuyên tâm liên
- Chữa tiểu tiện bí, rắt: hãm 15 là xuyên tâm liên tươi với nước nóng, thêm mất ong vào điều vị
Kiêng kị:
- Người tì vị hàn hư không nên dùng vì nếu sử dụng lâu dài thuốc có thể gây buồn nôn tiêu chảy, do thuốc có tính hàn.
