Tác nhân sát khuẩn

Các tác nhân sát trùng được hiểu là các tác nhân làm tiêu diệt tế bào, bào tử, đính bào tử vi sinh vật,..mà không có tính chọn lọc. Hàng loạt các nhân tố vật lý và hóa học được xếp vào nhóm tác nhân này.

Trong đời sống sản xuất, và trong thực tế đều phải cần dùng các tác nhân này để khử trùng: khử trùng các dụng cụ y tế, khử trùng phòng thí nghiệm, các bao bì bao gói của các chế phẩm cần độ vô trùng, đơn giản nhất là sát khuẩn các vết thương nhất là các vết thương ngoài da hở đều cần có biện pháp để sát khuẩn, diệt khuẩn.

1. Tác nhân vật lý

• Các tác nhân vật lý bao gồm nhiệt độ cao: nhiệt ẩm hay nhiệt khô. Nhiệt ẩm tiêu diệt vi sinh vật có hiệu quả hơn nhiệt khô vì nhiệt ẩm gây đông vón và biến tính protein, trong khi nhiệt khô làm oxy hóa các thành phân hữu cơ của tế bào. Nhiệt ẩm là tiến hành ở 121◦C trong 15 phút hoặc 30 phút tùy loại vi sinh vật, chế phẩm; dùng nồi hấp tiệt trùng. Còn nhiệt khô có thể được tiến hành 170-180◦c/0,5 giờ hoặc hơn tùy vào loại vi sinh vật.
• Các tác nhân như tia gamma, tia X, tia UV cũng có khả năng diệt khuẩn mạnh,
• Tia UV tuy không có khả năng ion hóa nhưng có khả năng đâm xuyên, ứng dụng để khử trùng bề mặt, hay khử trùng dung dịch trong suốt, với các thiết bị đặc dụng. Tia gamma, tia X có khả năng đâm xuyên sâu hơn có khả năng diệt khuẩn sâu bên trong. Tia gamma thường dùng tiệt khuẩn các dụng cụ y tế.

2. Tác nhân hóa học

Nhiều hóa chất là tác nhân sát trùng tốt, trong số đó có thể liệt kê được đó là

• Ethanol: ethanol hay cồn 70◦có tác dụng sát khuẩn mạnh nhất, được dùng để sát trùng bên ngoài
• Phenol và các chất dẫn xuất
• Halogen và chất chứa clor hoạt động bao gồm: iod và các hợp chất của iod, clor và các hợp chất của clor hoạt động, ví dụ cloramin B,T
• Các chất chứa oxy hoạt động như hydroperoxid, KmnO4..
• Các kim loại nặng: hợp chất của thủy ngân có trong dung dịch thuốc đỏ bôi ngoài da dùng ngoài thị trường, các hợp chất hữu cơ của thủy ngân có hoạt tính kháng khuẩn cao nhưng độc tính thấp như mercurocrom, timerosel, nitromersol được dùng để xử lý vết thương ở da, dung dich bạc nitrat 1%, các hợp chất của kẽm như kẽm sulfat.
• Các chất tẩy rửa, xà phòng
• Formaldehyd : dung dịch 37-40% dùng để khử trùng dụng cụ, dạng khí dùng để khử trùng không khí. Dung dịch 10% trong cồn để vô trùng phòng thí nghiệm có hiệu quả
• Dung dịch cồn -iod
• Dung dịch phức chất pyrolidon-Iod dùng khử trùng có hiệu quả cao trong sát trùng, rửa vết thương ngoài da.