Triệu chứng:
- Đau đầu, buồn nôn, ỉa chảy, đau bụng, thần kinh không ổn định, sốt cao hơn 40 độ C, huyết áp giảm.
- 1 số dấu hiệu khác như xanh tím, da bị sạm, mất nhiều nước, thưa lông nách, chức năng sinh dục yếu.
- Nhiễm khuẩn máu gây suy thượng thận do nhồi máu thượng thận, thêm dấu hiệu xuất huyết ngoài da
- K+ tăng, Na+ thấp, ure tăng
Triệu chứng cận lâm sàng:
- Bach cầu axit tăng, Na giảm, K tăng, glucose máu giảm, Ca máu tăng
- Nguyên nhân do nhiễm trùng thì cấy dịch đờm, máu cho kết quả dương tính
- Tiến hành thử nghiệm kích thích cosyntropin
Bước 1: dùng ACTH tổng hợp toàn thân liều 0,25 mg
Bước 2: định lượng cortisol máu trong 30 phút và 60 phút. Bình thường thì cortisol sẽ tăng lên đạt 20 micri\dl. Bệnh nhân đang dùng glucocorticoid điều trị thì phải ngừng thuốc trong vòng 8 tiếng trước khi tiến hành.
- Nồng độ ACTH trong máu tăng nếu tuyến thượng thận bị tổn thương tiến phát( > 200 micro\ml)
Chẩn đoán phân biệt :
- Suy thượng thận cấp gây shock nên phải được phân biệt với những nguyên nhân gây shock khác như: nhiễm khuẩn huyết, mất máu, xuất huyết trong bệnh tim
- Tăng kali máu: gặp trong trường hợp chảy máu dạ dày, cơ bị giập nát, sử dụng 1 số thuốc gây tăng kali ( lợi niệu giữ kali, UCMC).
- Giảm Natri: gặp trong trường hợp tuyến giáp bị suy, dùng lợi niệu, xơ gan, nô, tiêu chảy, rối loạn điện giải khác
- Bệnh cấp tính ở ổ bụng thì bạch cầu đa nhân trung tính tăng, suy thượng thận thì bạch cầu ưa axit và lympho tăng.
Điều trị:
- Giai đoạn suy vỏ thượng thận cấp tính:
- Tiến hành: lấy máu định lượng cortisol, điều trị luôn bằng hydrocortison 100-300 mg tĩnh mạch, truyền muối đẳng trương đề phòng shock do giảm thế tích tuần hoàn. Tiếp tục dùng hydrocorson phosphat hoặc muối hydrocortison succinat 100 mg tĩnh mạch, truyền tĩnh mạch 50-10 mg 1 giờ trong ngày đầu tiên liên tục. ngày thứ 2 dùng liều 50-100mg 8 giờ 1 lần. tiếp đó điều chỉnh theo tình trạng tiến triển của bệnh nhân
- Nguyên nhân do nhiễm khẩu thì phải dùng kháng sinh , chưa chẩn đoán được vi khuẩn gì nên thường dùng kháng sinh có hoạt phổ rộng
- Hạ glucose máu, theo dõi các chỉ số ure, creatinin
- Điều trị duy trì:
- Bệnh nhân vẫn ăn bình thường thì uống hydrocortison liều 10-20 mg , 6 giờ 1 lần, giảm liều dần đến liều duy trì thích hợp.
- Liều duy trì cho nhiều bệnh nhân là sáng 10-20 mg, chiều 5-10 mg.
- Khi giảm liều của hydrocortison cần bổ sung fludrocortison acetat liều 0,05-0,2 mg 1 ngày.
- Kết hợp thăm dò chức năng tuyến thượng thận.
Tiên lượng:
- Điều trị kịp thời tỉ lệ cứ được thường cao. Tuy nhiên các biểu hiện giống với nhiều bệnh khác nên hay bị bỏ qua hoặc không được chẩn đoán. Nếu bệnh tiến triển đến giai đoạn nặng gây shock thì nguy cơ tử vong rất cao.
